23 красавіка 2021 года ў філіяле “Гарадская бібліятэка №3” дзяржаўнай установы культуры “Смаргонская раённая бібліятэка” адбылася прэзентацыя памятнай кнігі-альбома “Веліч малой Радзімы”, прысвечанай самабытнай мастачцы Ліліі Трохалевай. Яе аўтарамі і стваральнікамі былі заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь Уладзімір Церабун, карэспандэнт установы “Рэдакцыя газеты “Светлы шлях” Галіна Антонава і мастак УК “Смаргонскі гісторыка-краязнаўчы музей” Дзмітрый Ярмак, які сёння дзеліцца сваімі ўспамінамі аб рабоце над стварэннем дадзенага альбома:
“Мне вельмі падабаецца гуляць па маршруце ўздоўж ракі Оксны, пачынаючы ад раённай бальніцы аж да самой Віліі, здымаць квадракоптарам пейзажы папулярных месцаў для адпачынку і прагулак. У выніку такіх вандровак у 2019 годзе сумесна са Смаргонскім музеем я распрацаваў веласіпедна-пешую экскурсію для жыхароў і гасцей горада, якую назваў “Уздоўж Оксны”. На стварэнне гэтага маршрута мяне натхнілі карціны Ліліі Уладзіміраўны Трохалевай.
Зацікаўленасць да работ Трохалевай у мяне пачалася з такой гісторыі. Неяк да нас у музей прыкладна ў 2015 годзе прыйшлі жыхаркі вёскі Перавессе. Калі яны ўбачылі карціну “Старыя чаромхі”, адна з іх нават заплакала: “Гэта ж нашы месцы 40 гадоў таму. Я яшчэ памятаю, як тут, пад гэтымі чаромхамі, у рацэ, доўгі час ляжала парася”.
Я не вытрымаў і спытаў, дзе знаходзіцца паварот на Оксне. Аказалася, гэта па дарозе, якая пачынаецца за Баравым млынам, што на вуліцы Камінскага (былой Вілейскай). Я сеў на ровар і паехаў у зададзеным накірунку. Знайшоў рачны паварот і чаромхі. Пастаяў, зафіксаваў і адправіўся далей да самага маста праз Вілію. А потым пайшоў уздоўж Віліі, у бок вёскі Рыбакі і знайшоў там месцы, дзе Лілія Трохалева напісала некалькі работ пра дубы. Пазней я заўважыў, што на карціне “Дубы над Віліяй” адна старадрэвіна пахілілася да ракі, але не ўпала. Цяпер гэты дуб ужо ляжыць на дне і рыбакі з яго любяць рыбачыць.
Прыкладна напрыканцы 2016 года я пачаў збіраць калекцыю фотаздымкаў карцін Трохалевай. Я вырашыў, што буду павольна гэта рабіць, а ў будучым падрыхтую часопіс пад назвай “Кола жывапісу” і першы нумар прысвячу Ліліі Трохалевай.
Летам 2020 года я папрасіў Уладзіміра Церабуна дапамагчы мне ў пошуку карцін Трохалевай. Уладзімір Васільевіч паставіўся да гэтай справы з пачуццём асабістай зацікаўленасці і прыкладна восенню таго ж года сказаў, што хоча сумесна з журналістам газеты “Светлы шлях” Галінай Антонавай выдаваць чарговую кнігу аб’ёмам прыкладна каля 100 старонак, прысвечаную Ліліі Уладзіміраўне Трохалевай. Я перадаў Уладзіміру Церабуну ўсе свае фотаздымкі і папку з матэрыяламі пра мастачку, сабраную супрацоўнікамі Смаргонскага музея для будучай кнігі. Я разумеў, што стварыць “кніжны помнік” Трохалевай мне аднаму яшчэ невядома, калі атрымаецца.
Галіна Антонава прыняла вельмі актыўны ўдзел у працы над кнігай. Яна па ўсіх сваіх каналах, нібы радар, здабывала інфармацыю пра жыццёвы і творчы шлях нашай гераіні. Напрыклад, праз Інтэрнэт яна звязалася з Валянцінай, дачкой Ліліі Трохалевай, якая жыве на Віцебшчыне, і з унукам Дзянісам (сынам другой дачкі), ён жыве ў Мінску. Сабрала ад іх і іншых людзей, якія добра ведалі Лілію Уладзіміраўну, нямала каштоўнай інфармацыі. Галіна Антонава правяла сапраўднае даследаванне біяграфіі Трохалевай. Яна таксама пачала рабіць фотаздымкі тых работ мастачкі, якія знаходзяцца ў прыватных калекцыях жыхароў не толькі Смаргоні. Акрамя гэтага, Галіна і дызайнер газеты “Светлы шлях” Вадзім Берзінь пад чулым кіраўніцтвам Уладзіміра Церабуна аддалі нямала часу на стварэнне макета кнігі.
Прыкладна паўгода спатрэбілася галоўнаму ініцыятару Уладзіміру Васільевічу Церабуну і Галіне Антонавай для напісання і выдання кнігі”.
Дзмітрый ЯРМАК.